Web Analytics
Aksiyomatik Anarşizm | Can Başkent

Can Başkent

AKSİYOMATİK ANARŞİZM

CAN BAŞKENT

Anarşizmi bir siyaset felsefesi olarak düşündüğümüz vakit, çok önemli bir paradoksa varırız. Bu paradoks, otoriteye itiraz eden anarşizmin, aslında aklın ve belki de mantığın otoritesine tabii olmasıdır.

Anarşizm, bir siyaset felsefesiyse, bir çok siyasi kuram gibi kimi kural ve aksiyomlarla belirlenmiş bir ideolojiyi savunmaktadır. Örneğin, bir çok anarşist eylemci ve düşünürün itiraz edemeyeceği “Anarşizm, otoriteye karşıdır” aksiyomunu ele alalım. Bu aksiyomu anlamak, bununla hem fikir olabilmek için, haydi kolaya kaçalım, yapmamız gereken akıl ve mantığa başvurmak, onun dediklerini kabul etmektir. Dolayısıyla, otoriteye karşı olabilmeyi anlamak için, başka bir otoriteye başvurmamız gerekmektedir. Ben buna anarşizmin iç çelişkisi diyorum. Bu yazıda, bu iç çelişkiyi benimseyecek, olumlayacak ve hatta savunacağım.

Mantığın tarihi çok eskilere gider. Bu tarihi geçmiş, bir çok mantık kuralının gerek dogmatik gerek muammalı felsefi nedenlerle benimsenmesine, dahası bu kabülün hala yaşatılmasına neden olmuştur. Bu kurallardan belki de en önemlisi, Aristo’nun da hevesle benimsediği ve savunduğu, “çelişkinin imkansızlığı” ilkesidir. Bu ilke, mantık sistemimizde çelişkilerin olamayacağını, olmaması gerektiğini, dahası, bir çok baskın mantık sisteminde, çelişkinin varlığının sistemimizde her şeyin doğru olması gibi absürt bir sonuca yol açacağını gösterir. Dolayısıyla, eğer çelişkiliyse sistemimiz, absürt ve işe yaramaz bir sistemimiz var demektir. Haliyle, bu ilkenin bir örneği olarak, eğer anarşist düşünce sisteminde bir çelişki varsa, anarşizm absürttür.

Fakat, Aristo’nun yarattığı hayal alemi ve bu alemi doğrulamak için savunduğu mantık sistemi hayatta defalarca yanlışlanmıştır. İnsanlar, toplumlar ve de kimi zaman bilgisayarlar dahi, çelişkilere boğulsalar bile manalı mantıksal çıkarsamalar yapabilmekte, absürditeye varmadan işler bir sistem oluşturabilmektedir. Basitçe özetlemek gerekirse, hepimiz, bir çok çelişkiyi zihnimizde barındırmamıza rağmen, manalı, saçma olmayan bir hayat sürebilmekteyiz. Bilgisayarlarda da, bir çok veritabanı çelişkiler barındırabilmektedir. Ancak bu, veritabanını saçmalaştırmaz.

Anarşizmin çelişkisi de, her ne kadar katı ve dogmatik mantıki sistemlerde sorun olarak görünse de, daha geniş bir çerçeveden bakıldığında, anarşizmin işlerliğini yitirdiği anlamına gelmez.

Zira anarşizm, her şeyden önce dogmatik mantığın kurallarına tabii değildir. Diğer bir deyişle, çelişkiden absürditeye giden yolu döşeyen dogmatik mantığın anarşizmin bir elementi olduğunu iddia etmek saçmadır.

Anarşizm savunucuları, bunun anarşizmin kudretini gösteren bir öge olarak görürler. Ben bunun da bir dogmatiklik, anarşist dogmatiklik olduğunu düşünüyorum. Diğer bir deyişle, nasıl Aristocu dogmatik mantık, dogmatiklik zemininde kabul edilemezse, kendi işimize gelen uslamlama yöntemleri de, aynı dogmatiklik zemininde kabul edilir değildir.

Lafı uzatmayayım. Anarşizmin çelişkili olmasının çok önemli bir yararı var. Bu bizi dinamikleştiriyor, anarşizmin kutsal kitaba dönüşmesini engelliyor ve daha da önemlisi, anarşizmi insancıl kılıyor.

Bunun değerini bilelim.

Kullandığımız tek çerez, anonim ziyaretçi istatistikleri içindir. Bu site hiçbir kişisel veri toplamamaktadır.

The only cookie we use is for visitor analytics. We do not collect any personal information at all.