ÂTEŞ-İ GAMDA KEBÂB OLDI CİGER DÖNE DÖNE
CAN BAŞKENT
0.
Trans meselesinde ele alacağım son konu, pişman olan translar.
Pişman olan translar konusunda elbette genelleştirebilecek bir örneklem yok elimizde. Topu topu trans çocukların ve gençlerin yüzde birkaçı pişman olup “geri dönüyor”. Fakat, bir yandan da pişman olan translara dönük ele gelir siyaset üretememek, ortalığı sağcılara ve transfobiklere bırakıyor. Trans ideolojinin sınır tanımayan çılgınlıklarına karşı aklıbaşında bir cevap vermek de zorlaşıyor. Zira bu çabaların önemli bir oranı pişman olan translara odaklanıyor. Oysa bu yanlış bir tercih ve strateji.
Pişman olan transları tartışırken ele almamız gereken birkaç önemli husus var. Bir, elimizde yeterli done yok. İkincisi, pişman olan translara bu kadar odaklanmak trans halin kendisinin kötü olduğu imasını yol açıyor, ki bu doğru değil. Üç, tüm bu tartışmalarda olan çocuklara ve gençlere oluyor — tıbbı deneklikle siyasi donelik arasında gidip geliyorlar, döne döne yanıyorlar.
1.
Elimizde yeterli done olmamasının iki sonucu var. Evvela, çocukları cerrahi ve endokrinolojik prosedürlerine havale edecek tıbbi bilginin ardında yeterli veri ve uzun vadeli deney yok. Bunun bedelini çok çocuk ödedi [0]. Örneğin Londra’da Ulusal Sağlık Hizmeti’ne (NHS) bağlı cinsiyet kliğine, klinik kapanmadan önceki dönemde, binden fazla çocuğa ergenliği bloke eden hormon verilmişti — bazıları neredeyse 9 yaşındaydı hatta. Bunun, her şeyden önce, ilk “yan etkisi” üreme kabiliyetlerinin yok edilmesi. Veri ve donelere dayanmayan, küçücük çocukların ısrarıyla, binden fazla çocuk kısırlığa yol açan ağır “tedavilere” maruz kaldı. Bunun Nazi tıbbından farkını görebilmek zor. Cehenneme giden yol iyi niyetlerle döşenmiş olsa bile.
Yeterli donenin olmadığının ikinci yansıması da pişman olan transların siyasi olarak kullanılması konusu. Trans ideolojiyle mücadelenin en zayıf yönlerinden biri çünkü bu. Bu donenin elde edilmesi için hem uzun zamanlı, hem de kapsamlı çalışmalar ve analizler lazım. Bu da elimizde yok. Olmadığı gibi, pişman olanların da tekrar pişman olup olmayacağını bilmiyoruz. Haliyle, kimi gençler geçirdikleri operasyonlardan pişman oldu diye trans halin kötü olduğu siyaseten düşünmek manalı değil. Hem argüman zayıf, hem de yetersiz doneye dayanıyor.
Çünkü bir argümanı savunmak ya da çürütmek için spektrumun uçlarına odaklanmak, nüansları ve grinin tonlarını görmemizi engelliyor. Pişman olup ikinci ameliyatı geçirmeye aşamasına gelmeden acı çekenleri görmemizi engelliyor — zira tek kriter ve ölçüt, pişman olup ikinci ameliyatı geçirip geri dönenler oluyor. Bu yanlış.
2.
Trans ideolojiye dair siyasi muhalefetin pişman olan genç translara yok yere gereğinden fazla odaklanmasının diğer bir zararı da trans halin kötü olduğunu iddia etmesi. Bu, transfobiye kadar gidebilecek bir hata.
Fakat, bu yaklaşımın anlamlı olduğu bir yön de var: cinsel bir kimliğin 21. yüzyıl tıbbına bu kadar dayalı olması, insanların bunu anlamasını engelliyor. Bunu çözümü nedir bilmiyorum, bilen birinin de var olduğuna inanmakta güçlük çekiyorum.
Pişmanlara odaklanma, vegan siyasette de görünüyor. Nasıl sabah akşam patates kızartması yiyip, sonrasında da veganizmi suçlamak mantıksızsa, tıbbi ve psikolojik sürecin alelacele geçiştirilmesinin sorumlusu olarak da pişman olan transları görmek mantıksızdır. Tıpki veganizmde olduğu gibi, pişman olan translar karşı cepheye kolay ama zayıf bir koz veriyor. Bu koz zayıf olduğu için siyasi bir sıklete dönüşemiyor. Evrile evrile transfobinin bir argümanı oluyor. Nasıl veganizme saldırmanın en zayıf ve boş yönü kötü beslenenlerse, trans ideolojiye karşı çıkmanın da en basit ve yüzeysel yolu pişman olanları kullanmaktır.
3.
Siyasetin, kimileri için itici, kimilerince çekici olmasının en büyük nedenlerinden biri, süjesinin insanlar olması. Belki, bu insanların, başkalarının hayatlarını iyileştirebilir, belki de, hatta çoğunlukla, bu insanların hayatlarını zehir edebilirsiniz. Her halükarda “başkaları” sizin siyasetinizden sizden fazla etkilenir. Trans ideoloji de buna bir istisna değil. Çünkü bu, trans ideoloji muhalefetini pişman olan translara endekslemenin başlıca üçüncü zararı.
Fakat, bu sefer, bedel epey ağır. Suje çocuklar, tıbbı bedel de kısırlaştırma. Risk azımsanamayacak kadar yüksek. Bu riskin birincil sebebi de açık — 14 yaşında trans olduğunu iddia eden bir çocuğa ne kadar inanabiliriz? Bu teşhisi koyabileceğini söyleyen tıbba ne kadar güvenebiliriz?
Bunu cevabını, yazının ta başından beri anlattığım nedenlerle, kimsenin vermesi mümkün değil. Fakat, bu kadar bilinmeyen ve öngörülemeyen faktöre rağmen, siyaset böyle yapılmamalı. Trans meselesinden, özellikle pişman olan translar meselesinden, çıkarmamız gereken ders de tam olarak bu. Bu kadar bilinmeyen ve öngörülemeyenin olduğu siyasi sahalarda ne yapmalıyız?
Zurnanın, en azından Marksist açıdan, zırt dediği yer de bu. Bu kadar insanı etkileyecek, herkesin ve her toplumun aynı kurallara bağlı olduğu önkabulüyle hareket edecek ve nihayetinde de tüm toplumların uğruna ağır bedeller ödeyeceği bir siyasi küstahlığı nasıl savunabiliriz?
Savunamayız. Çünkü, artık ideolojiler uğruna, Marksist ya da trans, kurbanlar vermenin zamanı geçti.
Notlar
''Âteş-i gamda kebâb oldı ciger döne döne Göklere çıkdı duhânumla şerer döne döne''
(Gam ateşinde ciğerim döne döne kebap oldu // Dumanımla kıvılcımlar döne döne göklere çıktı)
Mihrî Hâtûn’un bu beyitinin çevirisini Lütfi Alıcı’nın şu makalesinden aldım: Lütfi Alıcı, “XVI. Asır Divan Şairlerinden Mihrî Hâtûn ve Redd-i Matla‘ Gazelleri”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, cilt 2, s. 1-18, 2009, http://devdergisi.com/Makaleler/1280946504_1.pdf
0. “Time to Think: The Inside Story of the Collapse of the Tavistock’s Gender Service for Children”, Hannah Barnes, Swift Press, 2023.