ANTİpsikoloji
CAN BAŞKENT
Psikoloji bana, nedendir bilinmez, hep insanları rahatça yönlendirebilme, kontrol edebilme metodlarını içeren bir disiplinmiş gibi görünür. Psikolojiyle insanlara istediğinizi yaptırabileceksiniz gibi geliyor bana. İnsanların iç dünyalarını çözecek, insanı tüm varlığıyla bir "güzellik" olmaktan çıkarabilecek bir güç de denebilir. Psikolog da tüm bu edimlere, güçlere, kapasiteye sahip bir alim ya da derviş..Psikologlardan bu yüzden korkmuşumdur. Tüm gizlerimi, sırlarımı, hatalarımı ortaya çıkartabilecek adi bir ispiyoncudur psikologlar..Oysa ben hatalarımı unutabilmek için ne kadar da didinmiştim. Belki iyi bir yönü vardır psikolojinin; kötü de olsa var olan gerçekleri bize hatırlatıp, varlığımızla bir bütün olarak bizi olumladığı için "iyi"dir psikoloji. Sonuçta; tüm kötü ve yanlış yönlerimizle (bu 'kötü ve yanlış' yönlerin neye göre tanımladığımızı tartışmayacağım, en azından şimdilik.) dahi biz varız (Varım!) ve öyle ya da böyle bu varlığımız sürerliliğini koruyacak. Dolayısıyla madem bu belitleri tanıyıp kabul ettik, bunları bir şekilde olumlayıp kendimizi ayarlamalıyız. Yaşam zaten bir ilüzyon değil midir? Biz de burada kendi bireysel&grupsal ilüzyonumuzu oluşturmaya gayret ediyoruz. Sözün özü, yine de, ben psikolojiye bir türlü olumlu, iyimser bakamıyorum. Psikolojinin bazı tanımlarına uymam gerekliliğini kabul edemiyorum. Davranışların 'normal-anormal' denerek sınıflandırabilme cüreti bile beni rahatsız ediyor. Dolayısıyla psikolojinin bu totaliter özelliği, psikolojiye alternatif felsefeleri/disiplinleri araştırmayı gerektiriyor.
Bunlardan biri diyebileceğim metod ANTİpsikoloji.. Gerek bireysel bilgi yetersizliğimi örtmek, gerekse detaylarla okuru sıkmamak için, tanımlamalar ve sözcüğün yapısal özelliğinin dışındaki çağrışım anlamlarına girmeyeceğim. Benim, ksaca ve özce, ANTİpsikolojik yaklaşımdan anladığım tek detay; psikolojinin günümüzde mevcut varlığına ve yapısına karşı olması.
Biraz ince düşünülünce, psikolojinin rahatça kullanılabilen bir kontrol ve tahkim yöntemi olduğu görülebiliyor. İnsanları, psikolojinin temel ilke ve yaklaşımlarına göre yönlendirmek ve şartlandırmak, tahakküm değildir de nedir? Ya da, psikolojiyi kullanarak biri nsanın iç dünyasının tam bir dökümünü yapıp (ya da en azından kişiyi rahatsız edebilecek hacimde, bilgiler edinerek) insanı hiçleştirmek doğru ya da yararlı bir şey midir sizce? Düşünün, sizce neden psikoloji o eski masumiyetini ve gizemini kaybetti?? Belki, psikoloji anlayış ve yönten olarak günümüzün çirkefliğine alet edildi. Fakat, şu var ki, aktüel görünümü ve içeriğiyle, insanın tüm büyüsünü, gizemini ve hislerini formülüze etmeye çalışan psikoloji onaylanabilecek ve olumlanabilecek bir model değildir. İnsanı çözmek, onu kontrol edebilmeye bir adım daha yaklaştırır. Günün birinde psikologlar, insana uzaktan kumanda takmaya yeltenirse şaşırmayın. Sürpriz olmaz...